Wiek biologiczny - co oznacza, jak go ustalić i obniżyć?
Wiek biologiczny jest parametrem, który odnosi się do „stopnia wyeksploatowania organizmu”. Nie jest tym samym co wiek odnotowany w metryce. Jest mierzony według wewnętrznego zegara człowieka, a nie kalendarza. Oczywiste przecież jest, że dwie osoby w tym samym wieku nie starzeją się w takim samym stopniu i tempie. Dlaczego?
1. Co to wiek biologiczny?
Wiek biologiczny człowieka z definicji to stan zaawansowania rozwojowego w każdej fazie życia. Parametr ten umożliwia ocenę organizmu człowieka w odniesieniu do standardu wyznaczanego przez normy rozwojowe, które są wartością średnią cechy dla danej klasy wieku. Oznacza to, że wiek biologiczny mierzony jest według indywidualnego zegara człowieka i dotyczy kondycji organizmu oraz stylu życia, a nie daty wpisanej w akcie urodzenia.
2. Co oznacza wiek biologiczny?
Wiek biologiczny odnosi się do stanu zdrowia i kondycji, wydolności narządów, ale i stopnia mineralizacji kości czy proporcji i sylwetki ciała. Każdy przecież starzeje się w innym tempie, a narządy wewnętrzne ulegają zmianom w różnym stopniu.
Wiek biologiczny człowieka dotyczy między innymi:
- wieku kostnego (stopień mineralizacji kości, stopień zrostu nasad z trzonami kości długich, stan zrastania szwów czaszkowych, procesy zaniku istoty gąbczastej, procesy demineralizacyjne, w tym osteoporoza),
- wieku zębowego (wiek ząbkowania, wymiana zębów mlecznych na stałe, stopień starcia zębów, zmiany inwolucyjne aparatu żucia),
- wieku fizjologicznego (dojrzewania, menopauzy, andropauzy, stan wydolności fizjologicznej innych funkcji organizmu),
- wieku proporcji ciała odnoszącego się głównie do okresu wzrastania (relacje długości między kończynami i ich stosunek do długości tułowia oraz ogólnej wysokości ciała),
- wieku sylwetki (postawa, ilość i dystrybucja tkanki tłuszczowej).
Można więc mówić o wieku zębów, wieku kostnym, wątroby, a nawet sylwetki.
3. Co wpływa na wiek biologiczny?
Wiek biologiczny odnosi się do „stopnia wyeksploatowania organizmu”. Nie jest tym samym co wiek w kontekście metryki. Trzeba sobie bowiem uświadomić, że dwie osoby w tym samym wieku kalendarzowym nie starzeją się w takim samym stopniu. Dlaczego?
Oczywiste jest, że rzeczywisty wiek biologiczny determinowany jest przez wiele różnych czynników. Nie bez znaczenia są czynniki genetyczne, jednak te determinują postępowanie procesu starzenia w nie więcej niż 20 procentach.
Oznacza to, że na proces starzenia w dużej mierze wpływają inne czynniki, na przykład środowiskowe, takie jak styl życia (higieniczny i niezdrowy), także stres, nieleczone infekcje i choroby cywilizacyjne, niektóre operacje, substancje toksyczne i ciąża, ale również wolne rodniki i wywoływany przez nie stres oksydacyjny.
4. Jak obliczyć wiek biologiczny?
Aby ustalić swój wiek biologiczny, można wykonać darmowy test na wiek biologiczny, wykorzystać kalkulator wieku biologicznego lub zdecydować się na laboratoryjne badanie długości telomerów wykonywane z krwi.
Wiek biologiczny - badanie długości telomerów
W laboratoriach medycznych można wykonać badanie telomerów w leukocytach krwi. To fragmenty DNA zlokalizowane na końcu chromosomu, które zabezpieczają go przed uszkodzeniem podczas kopiowania.
Ponieważ telomer skraca się z wiekiem, za każdym razem, gdy komórka się dzieli, dochodzi do skrócenia każdego z jej chromosomów (co jest naturalne), jego długość jest wskaźnikiem eksploatacyjnym organizmu.
W momencie skracania się telomerów następuje zahamowanie powielania się komórek i dochodzi do ich śmierci. Za ich odbudowę odpowiada enzym o nazwie telomeraza, jednak w tkankach dorosłych nie ma dostatecznej ilości telomerazy, by regenerować komórki.
Trzeba także pamiętać, że na długość telomerów (tak jak na wiek biologiczny i starzenie się organizmu) szkodliwy wpływ ma wiele różnych czynników zewnętrznych (głównie fatalna dieta, stresujący tryb życia, przepracowanie i przemęczenie, brak aktywności fizycznej, nieleczone bądź nieodpowiednio kontrolowane choroby).
Badanie wieku biologicznego pomaga określić wiek biologiczny, jest markerem jakości procesu starzenia oraz markerem zaburzonej równowagi między wolnymi rodnikami a antyoksydantami.
5. Jak obniżyć wiek biologiczny i opóźnić starość?
Specjaliści przekonują, że ponieważ wiek biologiczny jest elastyczny, stąd teoretycznie procesy starzenia się można opóźnić. Jak spowolnić upływ czasu?
By spowolnić proces starzenia trzeba dbać o sobie: przede wszystkim unikać sytuacji stresogennych, jeść regularne, dobrze zbilansowane posiłki przygotowane z różnorodnych produktów dobrej jakości, przestrzegać zasad racjonalnej diety, dbać o aktywność fizyczną, ale także relaks, odpoczynek i przyjemności oraz regenerujący, zdrowy sen.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.